به نقل از «ایران اکونومیست»

تفسیر موضوعی شهید صدر، پژوهش های منتج به نظریه است

تاریخ انتشار: ۶ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۱۹۴۶۴۹

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: روش‌های موضوعی مرسوم که به عنوان روش موضوعی شهید صدر ارائه می‌شوند، هیچ کدام روش و دغدغه های این شهید نیست.

به گزارش ایران اکونومیست، به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، سومین نشست از سلسله درس گفتارهای تفسیر موضوعی شهید صدر به همت اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران و با همکاری پژوهشگاه تخصصی شهید صدر و با سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین سعید بهمنی برگزار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

سعید بهمنی عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در این نشست گفت: تفسیر موضوعی شهید صدر، پیشرفته‌ترین تفسیری است که تاکنون در میراث علمی ما تبیین شده است و پیشنهاد می‌دهم به جای تفسیر موضوعی شهید صدر، از عنوان «پژوهش منتج به نظریه» استفاده کنید؛ زیرا تفسیر موضوعی شهید صدر تنها یک روش نیست، بلکه آنچه شهید صدر می‌گوید، یک رویکرد فوق العاده دارای ظرفیت است.

‌ویژگی تفسیر موضوعی شهید صدر، پیشرفته بودن در رویکرد است

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: ما امروز هیچ رویکردی پیشرفته‌تر، نیرومندتر و پرظرفیت‌تر از تفسیر موضوعی شهید صدر نمی‌شناسیم؛ تفسیر موضوعی ایشان، در عرض هیچ روش دیگری قرار نمی‌گیرد.

بهمنی توضیح داد: تفسیر موضوعی، تمام روش‌های معتبر را در خود دارد و از اساس با روش‌ها، اصول، ضوابط و قواعد که عناصر روش هستند، کاری ندارد. تفسیر موضوعی پژوهش یا تفسیر مسأله محور، جامع، اجتهادی و منتج به نظریه است. این ادعا اثبات پذیر است که تفسیر ترتیبی و تمام روش‌هایی که تاکنون وجود داشته‌اند، در خدمت تفسیر موضوعی شهید صدر قرار می‌گیرند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: روش‌های موضوعی مرسوم که به عنوان روش موضوعی شهید صدر ارائه می‌شوند، هیچ کدام روش و دغدغه های این شهید نیست.

تفسیر موضوعی شهید صدر با تفاسیر دیگر تفاوت جوهری دارد

سعید بهمنی تفسیر موضوعی شهید صدر را دارای معنایی منحصر به فرد توصیف کرد و گفت: این تفسیر با تفاسیر دیگر تفاوت جوهری دارد، مشکلاتش اصلی و جهان شمول است؛ مسائل شهید صدر مسائل بشری هستند و تنها مسائل منطقه‌ای و حتی اسلامی را در بر نمی‌گیرند.

وی درباره ترتیب منطقی نظریات شهید صدر اظهار داشت: بزرگترین تئوری شهید صدر استخلاف است و نظریه دین نظریه دیگری است که کمتر به آن پرداخته‌اند؛ شهید صدر این دو نظریه را ضروری می‌داند و بعد از آن، ابعاد چهارگانه را در مقابل ابعاد سه‌گانه انسانی قرار می‌دهد.

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی درباره اصطلاحات «الاتجاه الموضوعی» و «المنهج الموضوعی» که به جای تفسیر موضوعی به کار برده شده است؛ با ارائه توضیحاتی، گفت: چیزی که شهید صدر را از دیگران ممتاز می‌کند، رویکرد مسأله محوری، جامعیت و منتج به نظریه است. برخی افراد روش را در قرآن، منبع تفسیر می‌دانستند، اما در تفسیر شهید صدر مجموعه مبانی، منابع، اصول، قواعد، عوامل فرآیندی، عوامل پراکنشی، رویکردها، گرایش‌ها و مهارت‌ها، روش تفسیر موضوعی را شکل می‌دهد.

وی ادامه داد: پیشنهاد می کنم تفسیر موضوعی با عنوان پژوهش منتج به نظریه نامیده شود؛ چون دقیقاً همین است و لازم نیست آن را تفسیر موضوعی بنامیم و در ادامه ثابت کنیم این تفسیر همان پژوهشی است که به نظریه منتج می‌شود.

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی عنوان تفسیر موضوعی را نارسا دانست و گفت: هیچ یک از کسانی که به تفسیر موضوعی پرداخته‌اند و با الهام از ایشان در این مسیر قدم برداشتند، اصلاً به چیزی که شهید صدر می‌گوید نزدیک نشده‌اند.

شهید صدر در تلاش است تا از دامن علم به رسالت‌ها برسد

حجت‌الاسلام‌ و المسلمین بهمنی عنوان تفسیر موضوعی را دارای اغتشاش مفهومی ارزیابی کرد و گفت: در عنوان منطقه الفراغ هم همین مشکل وجود دارد و این اصطلاح نمی‌تواند عمق نظر شهید صدر را به ما برساند. نظریه و دستیابی به رسالت‌ها دارای دو بال هستند و شهید صدر علم را برای علم بررسی نمی‌کند، بلکه به دنبال آن است تا از دامن علم به رسالت‌ها برسد؛ دو هدف غایی تفسیر، نظریه‌ها و بایسته‌ها است.

بهمنی درباره سنت‌های تاریخی شهید صدر توضیح داد و گفت: کسانی که درباره سنت‌های الهی با اشاره به سخنان شهید صدر نوشته‌اند، سنت‌های تاریخی شهید صدر را سنت‌های اجتماعی دانسته‌اند، در حالی که بعضی از سنت‌های الهی مربوط به طبیعت هستند و با انسان بی ارتباط است و بعضی به انسان مربوط است؛ حال برخی از این سنت‌ها که مربوط به انسان هستند، فردی و اجتماعی هستند و از اجتماعی ها نیز بعضی تاریخی هستند؛ بنابراین سنت‌های تاریخی شهید صدر اخص از سنت‌های اجتماعی هستند.

وی ادامه داد: مراد شهید صدر از سنت تاریخی، سنت تمدنی است؛ یعنی آن‌ها که دامنه تأثیرشان مانایی زمانی دارد؛ اما اگر مدت محدودی داشت، سنت تاریخی نیست.

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی از عدم توجه اندیشمندان مسلمان به سنت‌های تاریخی شهید صدر گلایه و تصریح کرد: شهید صدر بر تاریخی بودن این سنت‌ها تعمد دارد؛ شهید صدر وقتی از سنت‌های تاریخی سخن می‌گوید و آن را برای ما تبیین می‌کند، دستگاه کاملی از تمدن را برای ما بیان می‌کند؛ ایشان یک کنشگر و نظریه‌پرداز تمدن است.

حجت‌الاسلام‌ و المسلمین بهمنی در پایان با تاکید بر اینکه این سنت‌ها تاریخی هستند و نیاز به گذشته ندارد، بلکه درباره حال و آینده است، گفت: اگر شهید صدر نام این‌ها را سنت‌های تمدنی می‌گذاشت، همه بار تمدن در آن وارد می‌شد، در حالی که تمدن الزاماً متعلق به گذشته نیست؛ بلکه تمدن فعلی و آینده می‌تواند مراد باشد.

سلسله درس گفتارهای تفسیر موضوعی شهید صدر توسط اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران و با همکاری پژوهشگاه تخصصی شهید صدر در کتابخانه ملّی ایران برگزار می شود. این نشست ها، با سرفصل های متنوع، در ۱۲ جلسه به صورت حضوری و مجازی در بهمن ماه سال جاری برگزار می شود و گواهی مدرک پایان دوره نیز ازسوی دانشگاه قم برای حاضران صادر خواهد شد.

 

منبع: خبرگزاری ایسنا برچسب ها: اندیشه‌های شهید صدر

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: اندیشه های شهید صدر سنت های تاریخی شهید صدر تفسیر موضوعی شهید صدر شهید صدر سنت ها روش ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۱۹۴۶۴۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

انتشار اسناد ساواک درباره بازرسی از همسر سیدمصطفی خمینی

فرزند آیت‌الله مرتضی حائری یزدی و نوه مؤسس حوزه علمیه قم، عروس رهبر انقلاب ۱۳۵۷ و همسر سیدمصطفی خمینی؛ هرکدام این نسبت‌های خانوادگی کافی بود تا معصومه حائری یزدی تحت‌نظر و مراقبت ساواک باشد.

به گزارش ایسنا به نقل از مرکز اسناد انقلاب اسلامی، معصومه حائری یزدی پنجشنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ در ۸۶ سالگی درگذشت و هشتم اردیبهشت پس از تشییع در حرم حضرت معصومه (س) در بقعه شیخ فضل‌الله به خاک سپرده شد. محل دفن او از این جهت نمادین است که بقعه شیخ فضل‌الله نوری در سال‌های دور محل ملاقات امام راحل و آیت‌الله مرتضی حائری‌یزدی بود که به‌جز همکاری در هیئت مصلحان حوزه، هرروز هنگام غروب آنجا باهم گفت‌وگو می‌کردند.[1]

ازدواج سیدمصطفی و معصومه در سال ۱۳۳۳، پیوند دو خاندان خمینی و حائری یزدی بود؛ این زندگی مشترک پس از ده سال با تبعید سیدمصطفی خمینی همراه پدر، وارد مرحله تازه‌ای شد و تا زمان شهادت همسر در اول آبان ۱۳۵۶، معصومه حائری بارها برای دیدارش به نجف رفت و برگشت. 

یکی از سندهایی که در آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی وجود دارد (شماره پرونده ۳۹۲) ، موافقت اداره کل سوم ساواک با درخواست معصومه حائری برای صدور گذرنامه جهت مسافرت به عراق را نشان می‌دهد.

طبق این اسناد، شهربانی کل کشور در نامه‌ای محرمانه از ریاست سازمان اطلاعات و امنیت کشور درباره تقاضای صدور پروانه خروج از کشور استعلام می‌گیرد:

«شهربانی کل کشور
تاریخ ۴۶/۶/۱۳
از شهربانی کل کشور (اداره اطلاعات)
به تیمسار ریاست سازمان اطلاعات و امنیت کشور
درباره معصومه حائری یزدی فرزند مرتضی شناسنامه ۶۹۲۳۵ قم متولد ۱۳۱۷
نامبرده بالا طی تسلیم شرحی اعلام نموده مدتی قبل برای دیدار بستگان خود از عراق به ایران مراجعت و جهت بازگشت به کشور مزبور به منظور ملحق شدن به همسرش حاج سیدمصطفی خمینی تقاضای صدور پروانه خروج نموده است. خواهشمند است دستور فرمائید نسبت به انجام درخواست مشارالیها نظریه اعلام دارند. 
رئیس شهربانی کل کشور . سپهبد مبصر از طرف سرتیپ صمد پاکپور»

اداره کل امنیت داخلی ساواک در گزارشی خیلی محرمانه دستور می‌دهد که ضمن موافقت با عزیمت عروس آیت‌الله خمینی در موقع خروج او بازرسی بدنی شود:

«سازمان اطلاعات و امنیت کشور
تاریخ: ۴۶/۶/۱۹
گزارش
درباره: بانو معصومه حائری یزدی (همسر مصطفی خمینی فرزند آیت‌الله خمینی)
محترماً به عرض می‌رساند شهربانی کل کشور صلاحیت مشارالیها را جهت صدور پروانه خروج به مقصد کشور عراق از ساواک استعلام نموده است.
با توجه به اینکه همسر مشارالیها در عراق بسر می‌برد و قبلاً هم با عزیمت او موافقت گردیده در صورت تصویب ضمن موافقت با عزیمتش در موقع خروج او از مرز ضمن بازرسی وسائلش توسط بانوئی بازرسی بدنی هم انجام شود.»

در نهایت اداره کل سوم ساواک با سفر او به عراق موافقت می‌کند:

«سازمان اطلاعات و امنیت کشور
از اداره کل سوم
به مدیریت کل اداره نهم (۹۱۱)
درباره: معصومه حائری یزدی فرزند سید مرتضی
بازگشت ۹۱۱/۷۸۶۹-۴۶/۶/۱۸
عزیمت مشارالیها به کشور عراق از نظر این اداره کل بلامانع است.
مدیرکل اداره سوم. مقدم۴۶/۷/۱»

رفت‌وبرگشت همسر سیدمصطفی خمینی به ایران در سال‌های بعد هم از سوی ساواک تحت نظر بود؛ یکی در سال ۱۳۵۵ گزارش ساواک قم درباره سفر بانو خدیجه ثقفی (همسر امام) با معصومه حائری یزدی (همسر مصطفی خمینی) و نوه‌های ایشان از عراق به تهران و قم به منظور دیدار اقوام.
در این گزارش با موضوع «ورود همسر و عروس خمینی به ایران» آمده است: « روز پنجشنبه ۳۵/۴/۳ همسر خمینی به اتفاق عروسش (همسر مصطفی) و نوه‌هایش از بغداد وسیله هواپیما وارد تهران شدند. همسر خمینی به منزل پدرش رفته و چند روزی برای دیدن خویشاوندانش در تهران خواهد ماند ولی همسر مصطفی (عروس خمینی) به قم آمده و به منزل آقا مرتضی حائری وارد شده است. همسر محمدعلی موسوی که دختر آقای بنابی است و در نجف با عروس خمینی سابقه دوستی داشته در قم به ملاقات ایشان رفته بود و از قول وی نقل می‌کرد که آقای خوئی اخیراً که خواست درس شروع کند کسی را نزد آقای خمینی فرستاد و از ایشان صلاح کرد و به صلاح آقای خمینی درس را شروع کرده است لکن خود خمینی تاکنون درس شروع نکرده و از وضع آنجا بسیار ناراحت است. وی افزوده بود که وضع آخوندها در نجف فعلاً تا حدودی خوب است و افرادی که از طرفداران خمینی هستند به هیچ وجه مورد تعرض حکومت واقع نمی‌شوند بلکه از دیگران آزادتر زندگی می‌کنند ولی حوزه نجف بسیار محدود شده است و اضافه کرده بود که محمدعلی منتظری هم در نجف است و اکثراً به مسافرت می‌رود.
نظریه شنبه - نظری ندارد.
نظریه یکشنبه - مفاد گزارش صحیح است. همسر مصطفی خمینی دختر آقای مرتضی حائری است که به منطور دیدن والدین و خویشاوندانش به ایران مراجعت کرده و به قم آمده. ضمناً همسر خمینی هم دختر ثقفی است و والدینش در تهران سکونت دارند. نامبرده مسلماً پس از مدتی طبق معمول به منظور دیدن فرزندانش به قم خواهد آمد. 
نظریه دوشنبه - نظریه یکشنبه مورد تایید می‌باشد. ضمناً دو برگ فتوکپی نامه خمینی و همسرش که برای دخترشان به آدرس قم ارسال شده جهت مزید استحضار به پیوست تقدیم می‌گردد.
نظریه سه‌شنبه - مفاد گزارش خبر و نظرات داده شده مورد تائید است.»

چند ماه پس از شهادت آیت‌الله سیدمصطفی خمینی، اداره کل سوم ساواک در ۲۲ تیر ۱۳۵۷ از ساواک اراک برای تحقیق در زمینه بازگشت فرزند و همسر او به قم استعلام کرد: «طبق اطلاع نوه خمینی به نام حسین مصطفی خمینی فرزند مصطفی به اتفاق مادرش به ایران عزیمت و گویا در قم سکونت دارد. سریعاً در این زمینه تحقیقات لازم معمول نتیجه اعلام - ثابتی
گیرنده - سازمان قم جهت اقدام لازم و اعلام نتیجه»

سه ماه بعد نمایندگی ساواک در کویت در گزارشی خیلی محرمانه، منشأ تأیید نگرانی آیت‌الله شهاب‌الدین مرعشی نجفی و علمای تهران و قم از محاصره منزل امام خمینی توسط دولت عراق را «همسر مصطفی مرحوم» عنوان کرد:
«موسویان ضمن یک تماس تلفنی با شیخ فتوت در کویت به او گفته آقایان نجفی مرعشی و چند تن از علماء در تهران و قم اطلاع پیدا کرده‌اند که منزل آقا (خمینی) را دولت عراق محاصره کرده و آقایان ناراحت هستند. شما تحقیق کنید و نتیجه را به ما بگوئید. شیخ فتوت هم کوشش کرد که مستقیما با منزل خمینی تماس بگیرد ولی نتوانست و سپس به منزل پسرش مرحوم مصطفی تلفن کرد و عروس خمینی موضوع را تأیید و اضافه نمود که آقا برای نماز و زیارت به حرم می‌روند ولی خیلی از این وضع ناراحت هستند و دولت عراق تحت عنوان محافظت از آقا این کار را می‌کند اما چون اعتراض کرده‌اند قرار است تا فردا مأمورین را بردارند و لذا فردای روز بعد شیخ نامبرده تلفن کرده و متوجه شده که منزل از محاصره خارج شده است.
نظریه منبع - زمانیکه مصطفی خمینی زنده بود شیخ فتوت به لحاظ روابط و آشنایی قبلی با او از قم به منزل آنان در عراق می‌رفت و با این لحاظ عروس خمینی او را کاملا می‌شناسد و مطالبی را که می‌گوید صحت دارد.
نظریه ۱ - مفاد گزارش و نظریه منبع صحت دارد.
نظریه ۲- نظریه ۱ مورد تأیید است.»

پی‌نوشت:

1- زندگانی زعیم بزرگ عالم تشیع آیت‌الله بروجردی، علی دوانی، ص 313

انتهای پیام